Genel Bilgiler
Kullanıcı araştırması genel olarak bir takım olguların ortaya çıkarılması için ya da bu amaçla yapılan her türlü sistemli çalışmayı içeren inceleme olarak tanımlanır.
Araştırma, projenin türüne, büyüklüğüne ve çevre şartlarının gerekliliklerine göre farklı yöntemlerle sürdürülebilir. Araştırma süreci ilk bulguların elde edilmesi ve sorgulanması ile başlayıp düşüncelerin sentezlenerek ilk ürün kriterlerinin oluşturulması, ortaya çıkan kirlerin test edilmesi ve geliştirilmesine kadar projenin tamamına yayılarak devam eder. Araştırma, projenin türüne, büyüklüğüne ve çevre şartlarının gerekliliklerine göre farklı yöntemlerle sürdürülebilir.
Sokağa Çık!
Kullanıcı araştırmaları "Yalın Girişim" metodolojisinde "Get Out of Building" şeklinde girişimcinin sokağa çıkıp müşterilerini tanıması şeklinde bir motto haline de getirilmiştir.
Kullanıcı araştırması teknikleri nelerdir?
Kullanıcı araştırmaları 4 farklı alana dağılmıştır. Nicel, Nitel, Davranış ve Tutum başlıkları altında araştırmaları listeyebiliriz.
Nicel, Nitel Elle tutulur gerçekleri ve sayıları analiz ederek tasarıma başlamak isteyeceğiniz gibi, ürünün tüm kullanıcılarının tasarıma yaklaşımlarını ve tepkilerini kullanarak da inovasyon yolculuğunuzu başlatmak isteyebilirsiniz.
Davranış, Tutum İnsanların yaptıklarını söyledikleri ile gerçekten yaptıkları farklılık gösterebilir.
Nasıl Seçilir?İyi bir kullanıcı araştırması için seçilen tekniklerin yandaki 4 alandan 3'üne dokunması gerektiği düşünülür. Bu konsepte Triangulation denir. Farklı araştırma teknikleri bir araya getirilerek kullanıcı ihtiyaçları ve acı noktaları daha iyi anlaşılacaktır.
Userspots Youtube Kanalında It Depends serisinde Sıla Karagöl araştırma tekniklerinin nasıl belirleneceğini anlattı:
Kullanıcı araştırmaları daha az kişiyle kullanıcı davranışları, bariyerleri ve motivasyonlarına odaklanır. Kullanıcı araştırmaları ile Niye? ve Neden? sorularının cevabını alırız.
Örnek:
"Kullanıcılar sadakat kartlarının bir faydasını hızlı bir şekilde görmedikleri zaman yanlarında taşımıyorlar."
Pazar araştırmalarında ise daha fazla kişiye ulaşıp kullanıcıların tercihlerini anlarız. Ne? sorusunun cevabını alırız.
Örnek:
"Kullanıcıların %38'i yanında sadakat kartlarını taşımıyor."
Bu nedenle her iki araştırma türünü de birbirini destekler şekilde kullanabiliriz. İnsanların sadakat kartı taşıyıp taşımadıklarını öğrenmek için anket ile pazar araştırması yapıp, neden taşımadıklarını da kullanıcı araştırması ile öğrenebiliriz.
Araştırma teknikleriyle ürün geliştirme sürecinizin ilişkisi...
Bir fikriniz var ve hayata geçirmeden önce kullanıcılardan geribildirim almak ve o fikrin son kullanıcıdaki karşılığını görmek istiyorsunuz.
Teknikleri İncele
Bir fikriniz var ve hayata geçirirken kullanıcı ihtiyaçlarını anlamak ve ürün fonksiyonalitesini bu ihtiyaçlara göre belirlemek istiyorsunuz.
Teknikleri İncele
Mevcut bir ürününüz var ve bu ürünün durumunun fotoğrafını çekip iyileştirme önerileriyle birlikte daha iyi bir hale getirmek istiyorsunuz.
Teknikleri İncele
Ürün fikrinizin çalışan veya çalışıyor taklidi yapan versiyonunu üretip müşteri adayları ile test ederek fikirleri öğrenebilirsiniz. Bu çalışmada amacımız ürünün kullanışlı olup olmadığını anlamak olacak. Prototipin şekli tamamen hayal gücünüze kalmış.
Yapacağınız prototip testleri sırasında tekrar eden kullanıcı davranışlarını kolayca analiz etmeniz için Tomer Sharon bir Google Spreadsheet oluşturmuş.
Steve Blank girişimcilerin gerçek müşteri ilgisini ölçmek için çok beklediklerini ve bu yüzden başarısız olduğunu belirtiyor. Girişimci bir an önce sokağa çıkmalı ve doğru sorularla hedef kitlesinin ilgilendiği ürün fonksiyonalitesini netleştirmeli.
Sokağa çık demişken aslında kullanıcı görüşmeleri yapmanızı istiyoruz. Kullanıcıların davranışlarını anlamak için onların hikayelerini dinlemeli ve davranışlarının altında yatan nedenleri anlamaya çalışmalısınız. Onlara asla neyi istediklerini sormayın!
Yapacağınız ürünü kullanacak gelecek müşterileriniz şu an hangi ürünleri kullanıyor? Bu ürünlerde ön plana çıkan fonksiyonlar neler? Benchmark çalışması ile ürün sürecine güzel bir başlangıç yapabilirsiniz. Gösterim konusunda da güzel bir örneği Userspots Dribbble hesabında bulabilirsiniz.
Sadece benchmark yetmeyebilir, rakip ürünler hakkında mevcut müşterileri forumlarda ve sosyal medyada neler konuşuyor, hangi ek özelliklerin eklenmesini istiyor gibi bilgileri takip edebilirsiniz. Benchmark çalışması için yapılan netnografiye güzel bir örnek Iñigo Angulo tarafından yapılmış.
Netnografiyi potansiyel rakipleriniz hakkında konuşulanları anlamanın yanında müşteri kitlenizin bulunduğu bir dijital topluluğa dahil olarak da onları yakından tanımak için de kullanabilirsiniz. Kadınlara bir ürün yapıyorsanız yolunuz mutlaka Kadınlar Kulübü’ne düşmeli. Kaan Varnalı’nın Netnografi kitabı size güzel bir kaynak olabilir.
Dijital dünyadan biraz daha fiziksel dünyaya geçmeye başlıyoruz. “Sözler yalan söylebilir, davranışlar asla” mottosuyla yapacağınız ürünü kullanacağını düşündüğünüz müşterilerin mevcut davranışlarını gözlemleyebilirsiniz. Bu tam olarak “rolünü daha iyi anlamak için 6 ay kamyon şoförü oldu” Hollywood klişesinin girişimci versiyonu.
Kullanıcı gözlemini müşterinin haberinin olduğu şekilde de kurgulayabilirsiniz. Kullanıcından günlük aktivitelerini gerçekleştirmesi ister, bu esnada da not alırsınız. Aktivite sonunda kullanıcı ile davranışları ve tutumları hakkında takip görüşmesi yaparsınız. Bu yöntemle ilgili detaylı bir yazıyı Interaction Design blogunda bulabilirsiniz.
Sahada gözlem yapmanın yanında kullanıcılar ile bir ürün veya servis hakkındaki düşüncelerini, beklentilerini öğrenmek, ürün ile ilgili ihtiyaçlarını ve ürünü kullanırken karşılaştıkları problemleri anlamak için yüz yüze görüşme gerçekleştirebilirsiniz. Burada da karşımıza soru sormayı bilmek konusu çıkıyor.
Bu görüşmeyi kullanıcının çalıştığı/yaşadığı, siz ürünü yaptığınızda o ürünü kullanacağı yerde de yapabilirsiniz. Çağrı merkezi çalışanlarına bir ürün yapacaksanız mutlaka bir çağrı merkezi görmelisiniz. Güzel bir anlatım videosu ile tekniği detaylandırabilirsiniz
Sadece son kullanıcıyı dinlemeniz de yeterli olmayabilir. Yapacağınız ürüne dokunacak her paydaş size değerli bilgiler verecektir. Bir sigorta ürünü yapacaksınız, sigorta şirketleri ve acenteler de son kullanıcılar gibi önemli bilgilere sahipler. Hangi paydaşları dinleyeceğinizi anlamak için de Gamestorming’in önerdiği çalışmayı yapabilirsiniz.
Kullanıcıya bir ürün veya servisi kullanırken geçtiği adımlar ve temel konu başlıkları verilerek ondan bu ürünü kullanımını veya bir gününü anlatması istenir. Bu esnada anlattıkları haritalandırılır. Düğün sürecini kolaylaştıracak bir ürün mü yapıyorsunuz? Yeni evlenmiş çiftleri çağırın ve adım adım süreci dinleyin, çok şey öğreneceksiniz.
Müşterinin sıklıkla kullanacağı bir ürün yapıyorsanız mevcut davranışlarını anlamak için kullanabileceğiniz bir yöntemdir. Yeni bir moda eticaret sitesi yapacaksanız hedef kitlenizdeki kadınların bir haftasına bu çalışmaya dahil olabilirsiniz. Onlar kendi hareketlerini kayıt altına alır ve anlık bir şekilde size gönderir.
Örneğin yeni bir alışveriş listesi oluşturma uygulaması yapacaksınız. Müşterilerinizin bu tarz listeleri nasıl ve nerede oluşturduğunu anlamak için onlardan bu yöntem ile veri isteyebilirsiniz. Belli bir süre ile günün belli bir saatinde tek soruluk anketler gönderir veya mevcut durumlarının fotoğrafını çekmesini istersiniz. Elinizdeki alışveriş listeleri fotoğraflarını analiz ederek müşteri davranışlarını anlarsınız.
Müşteri adaylarınızın ihtiyaçlarını anlamak için tasarım sürecine dahil ettiğiniz tek bir konuya odaklanılan bir workshop planlayabilirsiniz. Bu çalışmaya 1 Day Design rehberini okuyarak başlayabilirsiniz.
Bu kadar çalışmayı nasıl analiz edeceğim diye düşünüyor olabilirsiniz. Yukarıda yaptığınız çalışmalarda elde ettiğiniz her bir bulguyu küçük bir karta yazın (post-it kullanabilirsiniz) , sonrasında birbirleri ile ilişkili olanları gruplayın böylece çalışmalarda en çok odaklanılan konuları görmenize yardımcı olur.
Kullanıcılarımızın ihtiyaç ve gereksinimlerine cevap veren ürünler geliştirmemizi sağlayan etkili araçlardır. Soyut olan veriyi anlamlandırmaya veya kolay hatırlamaya yardımcı olur, veriyi insana çevirerek ekibin empati yapmasını kolaylaştırır. Mailchimp personaları, görselleştirme için size güzel bir örnek olacaktır.
Deneyim haritaları, kullanıcıların bir ürünü veya servisi kullanırken geçtiği aşamaları adım adım anlatan, parça parça toplanmış hikayeleri, eldeki yüklü veri ile birleştirerek anlamlı bir şekilde sunulan planlı yolculuklardır. Deneyim haritası şablonları çalışma sırasında size yardımcı olacaktır.
Araştırma sonuçlarının başarılı bir gösterimidir. Araştırma sonuçları gruplanarak kullanıcının ürünü nasıl gördüğüne dair fikir sahibi olunur. Ardından ürün fonksiyonları bu modelin parçaları ile eşleştirilir. İyi bir zihinsel model takımın ürünü kullanıcının gözünden görmesini sağlar.
Mevcut ürününüzü gerçek kullanıcılar ile senaryo bazlı testinin yapabilirsiniz. Katılımcılara belirli görevler vererek bu görevleri arayüzde yerine getirmeleri isterken; karşılaşılan problemler ve kullanıcı yorumlarını değerlendirebilirsiniz.
Kullanılabilirlik testlerini laboratuvarda gerçekleştirebileceğiniz gibi Steve Krug'un "Rocket Surgery Made Easy" kitabında önerdiği şekilde 1 günlük çalışmalar da yapabilirsiniz. Bu konudaki "Hızlı ve Etkili 1 Day UX" dökümanımızı mutlaka okuyun.
Müşterilerinizi sadece testlerde dinlemeyin bir feedback aracı yardımıyla kullanıcılardan yorum toplayıp geliştirme çalışmaları yapabilirsiniz. Unutmayın müşteri grubunuzun büyük bir kısmı mutsuz ama sessiz olabilirler.
Eğer 1 günlük kullanıcı testi yapmak dahi operasyonel nedenlerden zor geliyorsa siz de Sezgisel Analiz çalışması yapabilirsiniz. Jacob Nielsen'in 10 sezgisel analiz maddesinin güzel bir açıklaması ile başlayabilirsiniz.
Kullanıcılarınızın ürünle nasıl etkileşime geçtiğini anlamanız için Analytics araçları ile davranışlarını takip edebilirsiniz. Süreklilik gerektiren bu çalışma size sorunların nedenlerini değil, sorunların ne olduğunu söyleyecektir.
Arayüzdeki formlarınızı farklı araçlar ile takip edip kullanıcı davranışları incelenerek tamamlama oranlarını artırmak üzere formlarınızı optimize edebilirsiniz.
Yaptığını çalışmalarda bulduğunuz sorunları çözüp çözmediğinizi de A/B testi ile ölçebilirsiniz. Bir sayfanın farklı versiyonlarının performansının yanında aynı tasarım içinde sayfa öğelerinin yerlerinin değişmesini de test edebilirsiniz. Böylece özellikler bazında da ürünün performansındaki değişimleri gözlemleyebilirsiniz.
Çalışmalarda bulduğunuz ihtiyaçların gerçekten kullanıcı ihtiyacı olup olmadığını anlamak için de menünüze o fonksiyon ismiyle bir link koyabilirsiniz. Kullanıcı o sayfaya gittiğinde sizin o fonksiyonu yakın zamanda yapacağınızı öğrenirken siz de o fonksiyonu yapıp yapmamanız gerektiğini öğrenirsiniz.
Fusioncube 3 aşamalı ürün geliştirme sürecine farklı yaklaşımları dahil eder.
Fusioncube gücünü kullanıcı araştırmalarından alır. Fikirleri doğrulamak, yeni ürün geliştirmek veya mevcut ürünü daha iyi hale getirmek için kullanılabilecek araştırma yöntemlerini listeledik.
Fusioncube Design Thinking aşamalarını kendisine temel olarak alır. Design Thinking hakkında bilmeniz gerekenler için bir sayfa ve rehber oluşturduk.
Fusioncube süreci farklı yeni fikir geliştirme çalışmalarını içerir, fikir geliştirmek için kullanabileceğiniz teknikleri listeledik:
Fusioncube programı sonucunda ortaya bir MVP çıkar. Tanımı ve fonksiyonlarının nasıl belirlendiği üzerine bir MVP sayfası hazırladık.
Prototipleme, tasarım sürecindeki en önemli adımlardan birisidir. Tasarımlarınızı iyileştirmeniz ve sunabilmeniz için kullanabileceğiniz 7 prototipleme aracını listeledik.
Ürün geliştirme sürecinizin her aşamasına kullanıcıları dahil edebilirsiniz. Bu süreçte yapabileceğiniz kullanıcı testlerini listeledik.
Userspots'un 2009 yılından bu yaptığı 250'den fazla kullanıcı araştırması çalışması tecrübesiyle hedef kitlenizin ihtiyaçlarını belirleyelim.
Kullanıcı araştırmaları çıktıları ile fikir geliştirip, ortaya çıkan fikirleri prototipleyelim. Prototipleri kullanıcılar ile test ederek fikirlerinizi doğrulayalım.
Araştırma ve ürün geliştirme süreçlerinize destek olmamız için bizimle iletişime geçin.
