Fikir Geliştirme

Design Thinking bölümünde bahsetmiştik, tekrar altını çizelim: Fikir geliştirmeyle ilgili en büyük yanılsamalardan biri yaratıcı fikirleri bulmanın sadece belirli kişilere mahsus olduğu düşüncesidir.

Oysa fikir geliştirme sürecinin de belirli yapıları vardır ve neredeyse herkes yaratıcı fikirler bulabilir. Sadece bu yaratıcı fikirlerin ortaya çıkmasını sağlayacak doğru ortamlara ve yapılara ihtiyacımız vardır.

Doğru ortamdan kastımız da -artık dalga geçilen bir klişeye dönüşmüş olan- Google ofisi vb. Veya ortak çalışma alanları değil. Doğru ortamdan kastımız doğru zemin, doğru yapı ve doğru insanları bir araya getirmek.

Şimdi fikir geliştirme süreci için ihtiyacımız olacak Doğru Zemin, Doğru Yapı ve Doğru İnsanlar’ı anlatalım:

Doğru Zemin

Araştırma ve Trend takibi adımlarında elde ettiğimiz doneleri derleyip toparlayarak doğru zeminin oluşmasın sağlayacağız.

Bir fikir geliştirme çalışmasında çok farklı amaçlara sahip olabiliriz:O alandaki yeni 1 Milyar dolarlık iş fikirini arayabiliriz.Sahip olduğumuz iş fikrinin MVP fonksiyonlarını belirlemek istiyor olabiliriz.

Mevcut ürünümüze yeni fonksiyonlar eklemek istiyor olabiliriz.

Her ne amaçla yapıyor olursak olalım ürün geliştirme sürecinin ilk 2 aşamasından yeterli doneye ihtiyacımız var.

Bu doneler neler olabilir?

Görselleştirme

Kullanıcı araştırmaları bölümünün çıktılarında biraz bahsetmiştik. Çalışmann görsel çıktıları olan Persona ve Customer Journey fikir geliştirme çalışmalarında bize iyi bir zemin sağlayabilirler.

Anahtar Kelimeler ve Bulgular

Kullanıcı araştırması ve trend çalışmasından çıkan sonuçları anahtar kelime ve konseptlere dönüştürerek fikir geliştirme çalışmalarına zemin sağalayabilirsiniz. Diyet uygulamasının araştırma sonuçlarına geri dönersek 3 tane keyword’ümüz vardı:

- Anonim Sosyallik
- Bir Programla Her Şey Düzelecek
- Pazartesi Günü Beyaz Sayfa

Bu araştırma sonuçlarına trend çalışmasından da anahtar kelimeler ekleyerek fikir geliştirme zeminimizi zenginleştirebiliriz.

Doğru Yapı

İnsanları bir odaya toplayıp boş bir Word dosyası açıp “hadi yeni fikirler buluyoruz” diyerek 5-10 kişiyi yaklaşık 1 saat boyunca tutmak beyin fırtınası yapmak anlamına gelmiyor. Zaten bu süreçlerin iyi fikir çıkardığına şimdiye kadar hiç rastlamadım.

Hemen alternatifini anlatalım, kurallı bir akış değil ama örneklendirmiş olalım.

- 1 saati geçmeyecek bir çalışma yapıyoruz.
- Zaman kısıtımız ve hangi çalışmayı ne zaman yapacağımız belirli.
- Biraz ısınmak için açılış aşamasında ufak aktivitelerle başlıyoruz.
- 1-3 çalışma yaparak yeni fikirler geliştiriyoruz. (Fikir geliştirme teknikleri için sizi şu sayfaya alalım)
- Özet, değerlendirme vb. gibi bir kısımla kapanışı yaparak süreci tamamlıyoruz.

Aktivite, teknik veya siz ne derseniz deyin fikir geliştirme için önce bir karıştırma planına (burada yapı diyoruz), karıştırmak için kullanacağımız araştırma ve trend verilerine (bir önceki maddede bahsettiğimiz zemin) ve bunları yapacak insanlara ihtiyacımız var.

Peki doğru yapı için başka nelere dikkat etmeli?

Görselleştirme

Zaman Kısıtı / Kısıtlar

İnsan beyni kısıtlarla karşılaştığında daha yaratıcı olur. Bu herhangi bir işin teslim günü geldiğinde daha yaratıcı ve üretken olmamızın da altında yatan nedendir.

Fikir geliştirme çalışmalarında zemini oluştururken mutlaka kısıtlar koyun. Sadece zaman kısıtı ile de kalmayabilirsiniz.

Örneğin alkol şirketlerinin reklam yapmaları yasaktır ve bu yasaklar onları daha yaratıcı reklamlar üretmeye iter.

Fikir geliştirme sürecine katılacak kişilere “Sky is the limit” gibi sonsuz rahatlık vermeyin. Zaman, konu vs. aklınıza her ne geliyorsa bir çok parametreyi kısıtlayabilirsiniz.

Örneğin en sık kullanılan fikir üretme tekniklerinden biri “5 Dakikada 15 Fikir” çalışmasıdır. 15 fikir bulmak için kısa bir süre gibi gelse de bir ekip odaklandığı anda -saçma, alakalı vs. Olup olmadığına bakmadan- 15 fikri çok rahat çıkarabilir.

Karıştır (Yine!)

Yine karşımızda bir karıştırma ifadesi var 🙂

Fikir geliştirme süreçlerinde yeni fikirleri ortaya çıkarmak için yapıyı olabildiğince doğru içerikle beslemeli ve süreci olabildiğince karıştırmalıyız.

Fikir geliştirme teknikleri olarak adlandırdığımız sayfada 20’den fazla teknik var. Bu teknikleri inceleyerek siz de size özel yeni yapılar oluşturabilirsiniz.

Ne kadar farklı teknikle ve ne kadar farklı içerikle besler ve süreci karıştırırsanız emin olun ortaya bu malzemeyle iyi bir yemek çıkaracaksınız.

Doğru İnsanlar

Fikir geliştirme bir odaya insanları toplayıp boş word dosyası açarak yapılan bir süreç değildir demiştik en başında. Doğru zemin ile önceki çalışmaları sürece dahil edecek, doğru yapı ile de nasıl fikir geliştireceğimizin planını yapacağız.

Şimdi sıra en önemli parametreye geldi: Doğru İnsanlar

Sürecin başından bu yana aslında iyi fikir bulmanın insanları yaratıcılığıyla tahmin ettiğimiz kadar alakalı olmadığını bahsediyoruz. Herkes yaratıcı fikirler geliştirebilir.

Ama bazı ekipler daha iyi fikirler geliştirir. Bu ekiplerin, bu doğru insanların özelliklerinden bahsedelim biraz.

Paylaşılan Başarısızlık

Kurumsal hayat biraz sandalye kapmaca yarışması gibi. Bir başarısızlık anında yani müzik durduğunda sandalyesiz kalanı, başarısız olanı oyun dışına çıkardığımız bir süreç iş hayatımızın bir parçası.

Jared Spool kullanıcı deneyimi konusunda çok iyi olan şirketlerin 3 özelliğini paylaşmıştı:

1: Paylaşılan Başarısızlık
2: Çalışanların çoğunun inandığı gerçekten hazırlanmış uzun dönem vizyon
3: Her çalışanın kendi ürününü son 6 hafta içinde 1 kere başkası kullanırken izlemesi

İlk madde şunu söylüyor, herhangi bir olumsuz durumda sandalyesi olmayanı bulmak yerine, bunun organizasyonel bir hata olduğunu düşünüp tekrarlanmaması için başarısızlığı paylaşmak gerekiyor.

Ürün geliştirme süreçlerinde de başarısızlığı paylaşan ekipler diğer süreçlerinin tamamını daha iyi yapabildikleri gibi fikir geliştirme işini çok iyi yapıyorlar.

Ekibin içinde başınıza şunun geldiğini düşünün: Belirttiğiniz bir fikrin harika olduğunu düşündü ekip ve o fikir hayata geçirmeye karar verdiniz. Tahmin ettiğiniz kadar harika olmadığını gördünüz, müşterileriniz sevmedi, hatta abartalım şirketin cirosu %5 düştü. İşte bu noktada fikri sunan kişi olarak kovulursanız bir daha ekipte kimse fikrini özgüvenle ifade etmeyecek.

Oysa cironun %5 düşmesi o fikre sahip insanın değil tüm ekibin problemi. Eğer ekip burada başarısızlığı paylaşıp bu durumu bir öğrenime dönüştürürse sonraki süreçte daha iyi bir ekibe dönüşecek.

Böyle Olmaz vs. Nasıl Olabilir?

Bir diğer konu da ekipteki insanların yeni fikir duyduklarındaki tepkileri. Eğer ekipten biri bir fikir ortaya attığında geri kalan kişiler hemen “bu fikrin nasıl hayata geçemeyeceğini”, “nerede sıkıntıları olduğunu” anlatmaya başlıyorsa süreçte doğru insanların olmadığını söyleyebiliriz.

Bu soruları sormak her iyi fikre doğrudan atlamak değil.Tabiki bazı fikirlere insanlar temkinli yaklaşacaklar, sorgulayacaklar ama ilk yaklaşımı “Bu Olmaz” süreci bir yere götürmeyecek. Fikir geliştirme süreçlerinde ilk tepkisi ”Böyle Olmaz” yerine “Bunu Nasıl Oldurabiliriz?” olan ekip arkadaşlarına ihtiyacımız var.

Fikir Sürecinin Sonucunda Elimizde Ne Var?

Kullanıcı araştırması ve trendlerle beraber doğru zemini oluşturduk, bu zemini doğru yapıda doğru ekiple buluşturduk.

Bu sürecin beklediğimiz çıktısı nedir?

Aslında bu aşama neyi yapacağımıza karar verdiğimiz aşamadır. Bu aşamanın sonunda artık anahtar kelimeler ve görseller yerini bir ürün tanımına bırakır.

Diyet örneğinden gidelim:

Fikir geliştirme sürecinin sonucunda şu tarz bir ürün tanımına ulaşmayı bekleriz:

“İnsanların diyet programlarını tanımadığı kişilerle birlikte bir diyetisyen eşliğinde yapacakları bir diyet takip sosyal ağı yapacağız.”

Fikir Doğrulama/Validasyon

Bu aşamada kullancı araştırması yapmış olsak da ortaya çıkan ürün fikrini kullanıcılar ile test ederek bir validasyon sağlayabiliriz.

Ürün geliştirme yolculuğunda Test bölümüne koyduğumuz “Validasyon Testleri” bölümüne gidip test ederek fikrinizi nasıl doğrulayacağınızı görebilirsiniz.

Fikre karar verdikten ve doğruladıktan sonra artık üretime dair adımları atmaya başlayacağız.

Şimdi fikirlerimizin test edilebilir prototiplere dönüşme zamanı. İlk adımımız bir MVP tanımı yapmakla başlayacak:

3. Fikir Geliştirme